شرایط سهام عدالت متوفی

در طول چند دهه اخیر ، خصوصی سازی به یکی از اهداف بسیار مهم و اساسی دولت های وقت مبدل شده است ، در این راستا دولت نهم نیز در سال ۱۳۸۴ اقدام به واگذاری سهام عدالت به مشمولین و افراد واجد شرایط برا دریافت این سهام نمود . در ابتدای این کار تنها مدد جویان کمیته امداد امام خمینی و بهزیستی جزء مشمولان این طرح قرار گرفتند و سپس این سهام به اقشار دیگر از جمله بازنشستگان و کارکنان دستگاه های اجرایی نیز تعلق گرفت .

بعد از آنکه مدت زمان در نظر گرفته شده به عنوان مهلت واگذاری این سهام به اتمام رسید ، دیگر ثبت نام انجام نشده و حتی اگر خانواده ای جزو مشمولان این سهام به شمار رفته و صاحب فرزند جدیدی شود ، به فرزند جدید آن ها نیز سهام عدالت تعلق نخواهد گرفت .

اما از انجایی که هر ساله تعداد زیادی از مشمولین سهام عدالت به دلایل مختلف فوت می شوند لذا این سؤال به وجود می آید که تکلیف سهام عدالت آن ها چه خواهد شد؟ آیا این سهام به وراث سهامدار منتقل خواهد شد ؟ در ادامه به توضیحات کاملی در خصوص سهام عدالت متوفی و وراث قانونی این سهام می پردازیم .

برای مطالعه مقاله اطلاعات کاملی درباره انحصار وراثت کلیک کنید.

سهام عدالت متوفی

به هر حال مرگ جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان بوده و احتراز از آن ممکن نیست . در گذر زمان ممکن است سهامداران به دلایل و علل گوناگون فوت کنند . اما سوالی که در اینجا مطرح می شود آن است که بعد از مرگ سهامدار ، تکلیف این سهام عدالت چه خواهد شد ؟

در واقع سهام عدالت نیز یکی از دارایی های متوفی محسوب شده و از آن جهت که دارایی متوفی بعد از فوت ایشان به ورثه منتقل می شود ، بنابراین این سهام نیز منطقا بعد از فوت مالک باید میان ورثه تقسیم شود .

سوال دومی که ممکن است در ذهن شما نیز نقش بسته باشد ، آن است که تقسیم این سهام بر چه اساسی انجام خواهد شد ؟ همانطور که گفته شد سهام عدالت از میراث متوفی به شمار می آید ، بنابراین تقسیم آن نیز از قواعد ارث تبعیت خواهد کرد .

لازم است که بعد از پایان آزادسازی سهام عدالت ، وراث ظرف یک الی دو ماه به دفاتر خدمات پیشخوان دولت مراجعه کرده و از طریق شرکت سپرده گذاری فرآیند انتقال سهام به ورثه انجام گیرد . تا قبل از پایان ثبت متقاضیان آزاد سازی سهام عدالت در سامانه ، وراث سهامدارانی که فوت شده اند لازم نبود اقدامی انجام دهند .

همچنین، باتوجه به مکاتبات و جلسات متعددی که شرکت سپرده گذاری مرکزی با قوه قضاییه جهت تعیین و تکلیف سهام عدالت متوفیان، داشته اند حداکثر تا پایان شهریور ماه سال جاری، فرآیند نقل و انتقال سهام عدالت افراد فوت شده صورت می گیرد.

سهام عدالت برای وراث

همانطور که قبلا نیز اشاره شد سهام عدالت فرد متوفی به وراث قانونی او منتقل خواهد شد ، اما سوالی که در اینجا به وجود می آید این است که وراث متوفی چه کسانی را شامل می شوند؟ طبق قواعد ارث ، وارث به سه طبقه تقسیم خواهند شد و هر کدام از این طبقات مانع از ارث بردن طبقه بعدی خواهند شد ، در واقع این طبقات ارث به ترتیب بر یکدیگر ارجحیت دارند . ابتدا لازم است طبقات ارث را مختصرا توضیح دهیم :

طبقه اول : پدر و مادر ، اولاد ( فرزندان ) و اولاد اولاد ( نوه ها )

طبقه دوم : اجداد ، برادر و خواهر و اولاد آن ها

طبقه سوم : عمه ها ، عمو ها ، خاله ها ، دایی ها و فرزندان آن ها

این طبقات به ترتیب ارث خواهند برد به این معنا که در صورتی که فرضا متوفی پدر ، مادر و فرزند داشته باشد ، دیگر خواهر و برادر و وراث سایر طبقات ارث نخواهند برد . هر یک از این وراث می توانند وراث سایر طبقات را از سهم الارث و سهام عدالت محروم کنند .

زن و شوهر جزء طبقات ارث محسوب نمی شوند و با تمام طبقات ارث خواهند برد . پس زن و شوهر با تمام طبقات به اندازه سهمشان از سهام عدالت ارث می برند .

باید گفت که ارث مقوله بسیار پیچیده ای است و اصول و استثنائات فراوانی دارد ، بنابراین در خصوص میزان سهم الارث وراث نمی توان به طور کامل در مقاله حال حاضر صحبت کرد . اما به توضیح بسیار مختصری در خصوص میزان سهم الارث طبقه اول وراث می پردازیم .

پدر و مادر ، هر کدام یک ششم از کل سهم الارث و سهام عدالت را خواهند برد . یک هشتم سهام عدالت و یا ارثیه به زن یا زنان متوفی متعلق است ، در صورتی که متوفی صاحب فرزند باشد و در غیر این صورت سهم آن ها یک چهارم خواهد بود . شوهر متوفی یک چهارم سهام عدالت را در حالتی که متوفی فرزندی داشته باشد به ارث می برد و در غیر این صورت سهم او یک دوم از سهم الارث خواهد بود .

فرزندان از باقی مانده سهام و ماترک ، به نسبت دو به یک اگر دختر و پسر باشند ، ارث می برند ، به این معنا که دختران نصف پسران سهم دارند . اگر تمام آن ها دختر و یا پسر باشند ، میزان سهام آن ها یکسان خواهد بود . نوه ها ارث پدر یا مادر خود را خواهند برد ، اما در صورتی که پدر یا مادر آن ها در زمان فوت متوفی در قید حیات بوده و قبل از تقسیم اموال و سهام عدالت از دنیا رفته باشد .

در واقع نوه ای که فرزند دختر متوفی محسوب می شود ، چه پسر باشد و چه دختر ، سهم مادر خود را به ارث برده و نوه ای که فرزند پسر متوفی محسوب می شود ، در صورتی که پسر باشد یا دختر ، سهم پدر خود را از سهم الارث خواهد برد .

برای مطالعه مقاله همه چیز درباره انتقال مال غیر کلیک کنید.

مراحل انتقال سهام عدالت متوفیان به ورثه

به طور کلی برای انتقال سهام متوفی به بازماندگان لازم است یک سری مراحل را به ترتیب پشت سر بگذارید. در ادامه هر کدام از این مراحل را به صورت مفصل برای تان آورده ایم تا با آگاهی کامل نسبت به انتقال سهام مد نظر خود اقدام نمایید. این مراحل به شرح زیر می باشند:

1. اطلاع از وضعیت سهام متوفیجهت انتقال سهام متوفی به یکی از وراث لازم است ابتدا از وضعیت سهام فرد فوت شده به طور کامل مطلع شوید. در واقع باید بدانید که میزان این سهام چه قدر است و چه شرکت هایی را شامل می شود. اطلاع از این موضوع برای سهام عدالت خیلی ساده تر است. زیرا تمامی وضعیت مربوطه به سهام افراد مختلف در سامانه سازمان خصوصی سازی به آدرس samanese.ir موجود است. کافی است به این سامانه مراجعه کرده و کد ملی شخص متوفی را وارد نمایید. در ادامه چند سوال سه گزینه ای برای تایید هویت پرسیده می شود. این سوال ها در مورد نام فرد، نام پدر وی، سال تولد و شماره شناسنامه هستند که شما باید گزینه صحیح را از میان سایر گزینه ها انتخاب کنید. بعد از پشت سر گذاشتن این مراحل به شکل صحیح، لیستی از وضعیت سهام عدالت متوفیان ۱۴۰۱ برای تان نمایش داده می شود. پس می توانید از مقدار دقیق سهام عدالت شخص فوت شده مطلع شوید.
2. دریافت گواهی انحصار وراثتسپس نوبت به دریافت گواهی انحصار وراثت می رسد. با توجه به این که تقسیم ارث میان بازماندگان دارای قوانین خاصی است، ابتدا باید این گواهی را تهیه کرده تا نحوه تقسیم سهام یا سهام عدالت فرد فوت شده میان وراث مشخص گردد. برای دریافت گواهی انحصار وراثت جهت انتقال سهام متوفی هم می توانید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت شخص متوفی مراجعه کنید. این شورا گواهی را برای شما صادر کرده و در ادامه می توانید جهت طی کردن مراحل بعد از ان استفاده کنید. علاوه بر این که جهت تقسیم ارث هم به این گواهی نیاز بوده و میزان سهام تخصیص یافته به هر کدام از اعضای خانواده و به طور کلی بازماندگان بر اساس آن تعیین می شود.
3. ثبت نام در سجامبعد از این که با استفاده از سامانه ارائه شده در بخش قبل از وضعیت سهام عدالت متوفی مطلع شدید، گام دوم ایجاد حساب کاربری در سامانه سجام است. زیرا همه کسانی که قصد خرید، فروش یا نگه داری سهام را دارند، ابتدا باید در این سامانه ثبت نام کرده و برای خود حساب کاربری ایجاد کنند. پس جهت انتقال سهام متوفی به وراث لازم است همه آن ها یا نماینده بقیه در سامانه سجام ثبت نام خود را انجام دهند. نحوه نام نویسی در این سامانه هم بسیار ساده بوده و به صورت اینترنتی امکان پذیر است. کافی است نشانی اینترنتی این سامانه یعنی www.sejam.ir را در مرورگر خود سرچ کرده و به آن وارد شوید. در ادامه گزینه « ثبت نام در سجام » را از منو اصلی انتخاب کرده و فرآیند نام نویسی را با موفقیت طی کنید. جهت ثبت نام در این سایت برای مدیریت سهام عدالت متوفی ۱۴۰۱ لازم است اطلاعات هویتی خود را وارد کنید، پس از قبل این موارد را آماده داشته باشید.
4. ورود اطلاعات در سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی بعد از این که ثبت نام خود را در سایت سجام انجام داده و کد بورسی دریافت کردید، اکنون نوبت به انجام اقدامات لازم برای انتقال سهام متوفی به یکی از وراث می رسد. در این مرحله باید به سامانه سمات یا همان سایت شرکت شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهاداروتسویه وجوه مراجعه نمایید. زیرا انتقال سهام افراد فوت شده توسط این سازمان انجام می شود. پس آدرس سایت این سازمان یعنی csdiran.ir را سرچ نمایید. بعد از ورود به این سامانه وارد بخش میز خدمت الکترونیک شده و اطلاعات مربوط به انحصار ورثه را در این قسمت وارد کنید. با انجام این کار شرکت سپرده گذاری مرکزی اقدام به بررسی و انتقال سهام متوفی می کند. در نتیجه پروسه مربوطه به انتقال سهام آغاز خواهد شد.

سوالات متداول

۱- ✔️ آیا بعد از فوت سهامداران عدالت ، سهام ایشان به ورثه قانونی منتقل می شود ؟

✔️ بله ، بعد از فوت سهامداران سهام ایشان به ورثه به نسبت سهم الارث آن ها منتقل می شود که توضیحات کامل در خصوص آن در مقاله صورت گرفته است .

۲- ✔️ روند انتقال سهام عدالت متوفی به ورثه چگونه است ؟

✔️ هنوز انتقال سهام عدالت اشخاص فوت شده به وراث ایشان صورت نگرفته است اما قرار است بعد از آنکه آزادسازی سهام عدالت به پایان رسید ، وراث باید ظرف یک الی دو ماه به دفاتر خدمات پیشخوان دولت مراجعه کرده و فرآیند انتقال سهام به ورثه انجام گیرد که جزئیات آن در مقاله آورده شده است .

۳- ✔️ آیا دختر و پسر متوفی سهم یکسانی از سهام عدالت ایشان می برند ؟

✔️ خیر ، تقسیم سهام عدالت بین وراث بر اساس قواعد ارث انجام گرفته و پسر ها دو برابر دختر ها از سهام عدالت ارث می برند که در مقاله توضیح داده شده است .