کاشت و پرورش انواع مرکبات

 ​

پرورش مرکبات در جنوب چین و هندوچین به­ویژه جنوب ویتنام از 2400 سال پیش از میلاد مسیح آغاز شده است. بنابر نشانه­های تاریخی، عبری­ها از سده بیستم پیش از میلاد با مرکبات آشنایی داشته­اند. از کناره­های جنوبی دریای مازندران به عنوان دومین کانون گسترش کشت مرکبات نام برده می­شود.
در جنگ­های صلیبی مرکبات از کشورهای کناره جنوبی دریای مدیترانه به اروپا برده شده است. ترنج یا بادرنگ اولین میوه شناخته شده مرکبات در ایران است که براساس نوشته­های ”تیوفراستوس” گیاه­شناس یونانی از 300 سال پیش از میلاد مسیح در منطقه شوش و شوشتر کاشته می­شده است. نارنج، لیمو ترش و لیمو عمانی در حدود 1200 تا 1300 سال پیش و توسط اعراب به ایران آورده شده است. درخت پرتقال به احتمال زیاد در قرن 16 میلادی توسط پرتغالی­ها از اروپا به ایران آورده شده است و به این دلیل آن را پرتقال نامیده اند.
کشت اقتصادی مرکبات در ایران از 300 سال پیش در شمال کشور آغاز شده و به جنوب کشور رفته است.
تولید مرکبات در جهان امروز از اهمیت بسزائی برخوردار است یکی از منابع بسیار مهم تولید ثروت ، مبادلات تجاری و اشتغال بکار ساکنین حدود125 کشورمرکبات خیز جهان شده است.
مرکبات یکی از با صرفه ترین میوه ها برای تولیدکنندگان آن میباشد زیرا تا آنجائی که شرایط آب وهوا اجازه میدهد غیر مرکبات چیز دیگری بچشم نمیخورد . مرکبات امروزه در جهان جنبه صنعتی بسیار مهمی را حائز گردیده و منبع پردرآمدی برای کشورهای تولیدکننده آن میباشد .     امروزه تجارت جهانی طیف گسترده ای از کالاها و خدمات را در برگرفته که در آن محصولات کشاورزی دارای مقبولیت ویژه ای است. بسیاری از کشورهای جهان بدلیــل بهره مندی از شرایط اقلیمی مناسب ،‌تولیدکننده انواع محصولات کشاورزی بوده و از راه صدور آن با بدست آوردن میلیاردها دلار در آمد ارزی ، بخشی از نیازهای وارداتی خود را تامین میکنند.

پیشنهاد انواع مرکبات برای پرورش

• لیموترش سبز: Bearss و Rangpur
• پرتقال ترش: Bouquet de Fleurs و Seville
• گریپ فروت: Red Blush (گوشت صورتی) ، Marsh Seedless (گوشت سفید) ، Star Ruby (گوشت قرمز)
• نارنگی: Clementine و Satsuma
• نارنگی یافا: Minneola و Orlando
• پرتقال شیرین: Valencia و Bloodو Navel

از تمام قسمت­های مرکبات شامل گل، پوست میوه و درون میوه استفاده می­شود. از گل مرکبات عطر و  مربا (بهار نارنج) تهیه می­شود. از پوست پرتقال هم مربا تهیه می­شود و هم از آن اسانس به دست می­آید. از پوست هر تن مرکبات 4 تا 5 لیتر اسانس به دست می­آید (بسته به نوع میوه مقدار آن فرق می­کند). از بذر مرکبات روغن صنعتی استخراج می­شود که در صنایع هواپیمایی از آن استفاده می­شود. میوه مرکبات به صورت تازه مصرف می­شود، آب میوه، کنسانتره و نکتار نیز از آن تهیه می­شود.
انواع مرکبات
از سال 1309 تاکنون بالغ بر150 رقم پرتقال، نارنگی، لیمو شیرین، گریپ فروت، بادرنگ، لیمو­ترش و دورگه­های آنها به کشور وارد شده که پس ازانجام آزمایش­های مقدماتی و مقایسه ارقام در ایستگاههای پژوهشی، رقم­های مناسب برای نقاط گوناگون انتخاب و معرفی می شوند. رقم­های انتخاب شده در سه منطقه مرکبات کاری کشور شامل نوار ساحلی دریای خزر (گیلان ، مازندران وگلستان)، نواحی مرکزی (فارس، کرمان، کرمانشاه، ایلام، کهکیلویه و بویراحمد و یزد) و سواحل خلیج فارس و دریای عمان (خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان) کاشته شده است و انجام آزمایش­های مقدماتی و مقایسه ارقام درحال حاضر بر روی تعدادی از ارقام که از سال 1379 به بعد وارد گردیده ادامه دارد .
انتخاب پایه و پیوندک مناسب هر منطقه و عاری بودن از بیماریهای ویروسی، شبه ویروسی و مایکوپلاسمایی در پرورش و تولید بهینه این محصول نقش بسیار مهمی را بازی می کند زیرا وجود بیش از 30 بیماری ویروسی و 70 بیماری فیزیولوژیکی، قارچی، ژنتیکی در مرکبات که به وسیله حشرات، پیوندک و وسایل مکانیکی آلوده منتقل و منتشر می شوند موجبات مرگ درختان و کاهش چشمگیر محصول را فراهم می سازند .

ویژگی­های مهمترین ارقام مرکبات در ایران:

پرتقال Citrus sinensis

​

واشنگتن ناول ( Washington navel )

این پرتقال مادر بسیاری از پرتقالهای نافدار دنیا است. میوه آن درشت و درصورت سالم وعاری بودن درختان از بیماریهای ویروسی وزن هرمیوه به 500 گرم میرسد ودرحد معمولی از 200 گرم کمتر نیست . جزء ارقام زودرس میباشد، قدرت نگهداری میوه های آن روی درخت خوب و ریزش ندارد . بسیار حساس به خشکی وحرارت زیاد درمواقع ظهور گل وبستن میوه میباشد. بهمین دلیل دربسیاری ازمناطق مرکبات خیز جنوب کشور نمیتواند محصول خوب با کیفیت بالاتولید نماید.

تامسون ناول (Thompson navel )

یکی از ارقام انتخابی برای شمال ایران است. میوه تامسون ناول در مقایسه با پرتقال واشنگتن ناول نسبتاً  کوچک، کشیده مخروطی ، پوست نازک و صاف است.رنگ پوست آن کم رنگتر از واشنگتن ناول، پره ها گوشتی ولی پر آب تر از واشنگتن ناول است خوش عطر وطعم ، بدون بذر ومقاوم درمقابل سرما و 20 –15 روز زودتر از واشنگتن ناول می‌رسد .

برای خواندن ادامه مطلب کاشت و پرورش انواع مرکبات کلیک کنید.