کشت خواص گیاه مرزنگوش (مرزنجوش)

 ​

نام علمی:

Origanum vulgare

تیره:

Lamiaceae

از پیکر رویشی مرزنگوش به عنوان ادویه استفاده می شود. مواد موثره مرزنگوش سرفه را تسکین می دهد و در ناراحتی های تنفسی به عنوان ماده خلط آور مصرف می شود. از دم کرده پیکر رویشی این گیاه به عنوان ماده اشتها آور و ضدنفخ استفاده می گردد. اسانس مرزنگوش خاصیت ضدعفونی کنندگی نیز دارد.

گیاهشناسی

مرزنگوش گیاهی است خشبی و چندساله که منشا آن نواحی مدیترانه گزارش شده است. این گیاه در ارتفاعات جنوب اروپا و در مناطق معتدله جنوب غربی آسیا گسترش زیادی دارد. مرزنگوش در کشورهای دارای آب و هوای مدیترانه ای کشت می شود.

این گیاه دارای ریشه سطحی است و انشعاب های فراوانی دارد. هر ساله انشعاب های جدیدی از ریشه های قدیمی به وجود می آیند.

ساقه مستقیم و ارتفاع آن متفاوت و بسته به شرایط اقلیمی محل رویش بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر است. ساقه به رنگ قرمز یا قرمز تیره است و پوشیده از کرک های ترشحی مخصوصی می باشد.

برگ ها طویل و به طول ۳ تا ۵ سانتی متر، تخم مرغی شکل، فاقد دندانه و به ندرت کرک دار هستند و به طرف نوک باریک می شوند. غده های حاوی اسانس در تمام سطح برگ وجود دارند.

گل ها در انتهای ساقه هابه صورت مجتمع و شبیه به چتر مشاهده می شوند و به رنگ صورتی یا بنفش مایل به آبی هستند. گل ها به تدریج از اواخر مرداد ظاهر می شوند.

میوه کپسول، استوانه ای شکل، با سطحی صاف، به رنگ قهوه ای و به طول یک میلی متر می باشد.

مرزنگوش زیر گونه های متفاوتی به نام ویرید، بارسنس و پریسماتیکوم دارد. از گونه های دیگر متعلق به جنس اوریگانوم، می توان از گونه هراکلتیکوم (با کرتیکوم نیز هم نام است) نام برد. این گونه نیز خاصیت دارویی دارد و ارتفاع آن بسته به شرایط اقلیمی متفاوت بوده و بین ۸۰ تا ۱۴۰ سانتی متر می باشد.

پیکر رویشی این گیاه حاوی اسانس است که مقدار آن با توجه به گونه گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت و بین ۵/۰ تا ۵/۱ درصد است. از ترکیبات عمده اسانس می توان از کاراکرول (۲۵ تا ۳۵ درصد) و تیمول (۱۵ درصد) نام برد. پیکر رویشی مرزنگوش همچنین شامل فلاونوییدها، مواد تلخ و ترکیبات موسیلاژی است. تیمول خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

کشت و پرورش گیاه مرزه

 ​

نام علمی:

.Satureja hortensis L

تیره:

Lamiaceae

گیاهشناسی

گیاهی است علفی یکساله و دارای ساقه منشعب به طول 10 تا 30 سانتی متر که به سهولت بر اثر دارا بودن ظاهری به رنگ سبز خاک آلود یا مایل به خاکستری از گونه های مجاور تشخیص داده می شود رنگ ساقه آن تیره تر از برگ است بعلاوه در محل گره ها انشعاباتی حاصل می کند که آنها نیز به نوبه خود منشعب می گردند بطوریکه گیاه به صورت بوته پرپشتی جلوه می نماید. برگهای آن باریک دراز، نوک تیز، نرم و پوشیده از تارهای کوتاه است که به همین سبب به رنگ سبز مات یا مایل به خاکستری جلوه می‌کند. برگهای آن منحصراً یک رگبرگ دارد و در سطح آنها نیز نقاط ریزو فراوانی که عبارت از غده های اسانس داراست ،دیده می شود. طول برگ 1 تا 3 سانتی متر و پهنای آن 2 تا 4 میلی متر، گلهای کوچک و دو جنسی و سفید رنگ مرزه که در تابستان ظاهر می شود وضع مجتمع در طول انشعابات ساقه دارد. میوه کوچک، کروی شکل و از نوع کپسول است.

خواص دارویی

گیاه مرزه و بهبود عملکرد دستگاه گوارش

فیبر موجود در گیاه مرزه به بهبود هضم غذا کمک می‌کند و برای معده درد بسیار مفید است؛ این گیاه به دلیل مقادیر بالای ترکیبات فنلی، دارای خواص ضد باکتری قوی است که خطر ابتلا به زخم معده را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، مرزه سرشار از  پروبیوتیکاست که باعث رشد باکتری‌های مفید روده می‌شود و از این طریق به بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند. همچنین این گیاه به دلیل طبع گرمی که دارد برای درمان تهوع و بیماری‌های گوارشی توصیه می‌شود.

جلوگیری از بروز سرطان با مصرف گیاه مرزه

مرزه سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند ویتامین C و فلاونوئیدهای پلی‌فنولیک است که آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد تولید شده در بدن را از بین می‌برد؛ رادیکال‌های آزاد، عامل اصلی بروز انواع سرطان مانند سرطان روده بزرگ، سرطان پروستات و … است؛ بنابراین مصرف مرزه، خطر ابتلا به انوع سرطان‌ را کاهش می‌دهد.

گیاه مرزه و تقویت عملکرد سیستم ایمنی 

مرزه دارای مقادیر زیادی ویتامین‌های C و A است که به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک زیادی می‌کند؛ این ویتامین‌ها دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده، با رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کند و مانع بروز آسیب اکسیداتیو سلول‌های سالم بدن می‌شود. ویتامین C موجود در این گیاه تولید گلبول‌های سفید را افزایش می‌دهد؛ بنابراین سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. نتایج مطالعات بسیاری نشان داده است که مصرف گیاه مرزه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند سرماخوردگی، تب، سرفه و آنفلوآنزا را کاهش ‌دهد.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

توضیحات کامل درباره گیاه بادرشبی از تیره نعناع

 ​

نام علمی:

.Dracocephalum moldavica L

تیره:

Lamiaceae

Dracocephalum  از کلمات یونانی drakon به معنی اژدها و kehale به معنی سر اژدها گرفته شده، و اشاره به ظاهر گل ها دارد. این جنس با گونه های علفی، یک ساله یا چند ساله، درختچه ای با برگ های ساده متقابل است و گل آذین آن شبیه سنبله، با حلقه های دو لبه ای گل می باشد. پراکنش آن در اروسیا و شمال امریکاست.

گیاهشناسی

بادرشبی، گیاهی است علفی و یکساله که منشا آن جنوب سیبری و سراشیبیهای هیمالیا گزارش شده است. این گیاه بطور خودرو در قزاقستان، مغولستان، چین و روسیه می روید. ریشه بادرشبی مستقیم و طول آن 20 سانتیمتر است که انشعابهای فراوانی دارد. ساقه بادرشبی مستقیم، ارتفاع آن متفاوت و بین 80 تا 120 سانتیمتر است. اواخر دوره رویشی گیاه، قسمت تحتانی ساقه ( پای ساقه) کم و بیش چوبی میشود. ساقه اصلی از انشعابهای فراوانی برخوردار است. ساقه ها به علت دارا بودن آنتوسیانین، معمولا بنفش رنگ هستند. برگهای متقابل، به طول 1.7 تا 2.8 و به عرض 0.9 تا 1.6 سانتیمتر میباشند. رنگ برگها سبز تیره است و در حاشیه آنها بریدگیهای دندانه ای شکل وجود دارد. گلها به رنگ بنفش تیره مایل به آبی و بندرت سفید رنگ هستند.

گلها در قسمت فوقانی ساقه های گل دهنده، روی چرخه هایی قرار میگیرند که در هر چرخه 6 گل وجود دارد.کاسبرگها به طول 0.7 تا 0.9 سانتیمتر و زنگوله ای شکل هستند. کاسبرگها از کرکهای بسیار ظریفی پوشیده شده اند. گلهای بادرشبی شهد آورند. میوه فندقه به طول 2.4 تا 2.8 میلی متر و رنگ آن قهوه ای مایل به سیاه است.وزن هزار دانه، 1.7 تا 1.2 گرم است.

​

خواص دارویی

بادرشبو بویی خوش و دلپذیر همچون بوی بادرنجبویه دارد. آن را التیام‌بخش زخم می‌دانند و از عرق بادرشبو به عنوان تقویت کننده قلب و آرامبخش استفاده می‌شود. آن را دارای خواص آرامش‌بخش، اشتهاآور و ضدنفخ نیز دانسته‌اند. در ایران سه دارو از این گیاه تهیه شده‌است.

طریقه مصرف

استفاده مستقیم از بادرشبی معمولاً مرسوم نبوده و کلاً جهت تهیه عرق بادرشبو به عنوان مقوی قلب و آرام بخش مصرف سنتی دارد. مهمترین مواد موثر دارویی: روغن فرار (اسانس)، ترکیبات فنلیک، فلاونوئید، موسیلاژ، املاح معدنی. خواص درمانی بادرشبو : بادشکن، معرق، ضد اسپاسم، ضد ویروس، ضد میکروب. موارد استعمال در پزشکی سنتی: مقوی، مدر، قابض، بادشکن و ضد تب، آرام بخش، التیام دهنده زخم مقدار و دستور مصرف: مقدر 4-2 گرم روزی سه بار به صورت دم کرده می باشد. البته بادرشبو در ارومیه زیاد کشت می شود و عرق این گیاه (به صورت شربت) در این شهر جهت آرام بخشی و مقوی قلب توصیه می شود. بادرشبو متاسفانه به اشتباه بادرنجبویه گفته می شود(هرچند دارای اثرات دارویی مشابهی هم در اکثر موارد دارند اما این دو گیاه از دو جنس متفاوتی اند.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

چرا باید نعناع مصرف کنیم؟

 ​

نام علمی:

.Mentha piperita L

تیره:

Lamiaceae

گیاهشناسی

تا کنون 50 گونه متعلق به جنس نعناع شناسایی شده اند که از بین این گونه ها تعداد کمی ارزش دارویی دارند و توسط انسان استفاده می شوند. نعناع گیاهی است دو رگ که به صورت خود به خودی در طبیعت به وجود آمده است.

برخی از محققان معتقدند که نعناع از تلفیق گونه های آکواتیکا و اسپیکاتا (به ویریدیس نیز معروف است) به وجود آمده است.

گونه اسپیکاتا نیز گیاهی است دورگ که از تلفیق گونه لانگیفولیا و گونه روتوندیفولیا حاصل شده است. در میان این گیاهان ، وجود «منتول» تنها در اسانس گونه آکواتیکا به اثبات رسیده است.

در مورد منشا این گیاه اختلاف نظرهایی وجود دارد. عده ای از گیاه شناسان آسیا را منشا نعناع می دانند. در حالی که ، برخی دیگر منشا آن را انگلیس دانسته و معتقدند که این گیاه در قرن هفدهم، در انگلیس به وجود آمده است. نعناع در نواحی معتدل اروپا ، آسیا، شمال آمریکا، و استرالیا در سطوح وسیعی می روید. این گیاه به دو فرم مختلف نعناع سیاه یا قرمز(واریته افیسینالیس و فرم روبسنز یا میکام) و نعناع سبز(واریته افیسینالیس فرم پالسنس) یافت می شود.

در اکثر کشورها ، فرم رویسنز (میکام) کشت می شود.

نعناع، گیاهی است علفی و چند ساله ، اندامهای هوایی آن تحت تاثیر سرمای زمستان خشک می شوند. ولی اندامهای زیرزمینی (استلونها و ریزومها) ، زنده بوده و فعالیت خفیفی دارند. ضخامت ریشه نعناع 3 تا 4 میلی متر است. ریشه رستها (استلونها) و ریزومها دارای گره های متعددی است که محل رویش ریشه های باریک و در نتیجه تشکیل گیاهان کوچک در اطراف پایه مادری می باشد. اندامهای زیرزمینی نعناع به رنگ سفید ، نازک و به طول 5 تا 20 سانتی مترند. ریشه نعناع چندان عمیق نیست و به صورت پراکنده در سطح خاک قرار دارد.

ریشه رستها به صورت انشعابهای متعدد بلند و سفید رنگ از ریزوم خارج می شوند. ریشه رستها اندامهایی هستند که برای تکثیر گیاه مورد استفاده قرار می گیرند. از رشد ریزومها، اندامهای هوایی(ساقه و برگ) به وجود می ایند.

نعناع دارای ساقه ای چهار گوش و به واسطه وجود آنتوسیانینها در آنها، به رنگ بنفش هستند. طول ساقه متفاوت بوده و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و بین 30 تا 100 سانتی متر است. قسمت بالایی ساقه نسبت به قسمت پایینی از انشعابهی بیشتری برخوردار است.

در این گیاه ، برگها بلند، به طول 3 تا 9 و به عرض 1 تا 3 سانتی متر، بیضی شکل ، پهن، در کناره ها دندانه دار و به رنگ سبز تیره مشاهده می شوند. رگبرگ ها

به رنگ آبی و در پهنک برگ دارای انشعابهای فراوانی هستند. حفره های محتوی اسانس در هر دو طرف برگ وجود دارند.

گلهای نعناع، بنفش روشن و به صورت خوشه های مجتمع روی چرخه هایی قرار دارند که هر چرخه مرکب از 6 تا 7 گل است. عمر گلها بسیار کوتاه بوده و مدت کمی پس از تشکیل از گیاه جدا می شوند. میوه کپسولی، کوچک و به رنگ قرمز تیره است. بذر این گیاه فاقد قوه رویشی است. به واسطه وجود اسانس در پیکر رویشی ، گیاهان از بویی مطبوع و مزه ای خنک و کمی تند برخوردارند. اسانس در ابتدای رویش گیاهان ، در پیکر رویشی ساخته و ذخیره می گردد. با رشد گیاه، سرعت سنتز اسانس افزایش می یابد. اسانس در حفره های زیر کوتیکول ساخته و ذخیره می شود. برگها 2 تا 7/2 درصد و گلها 4 تا 6% اسانس دارند، معمولا” فاقد اسانس می باشند.

به طور متوسط ، مقدار اسانس در اندامهای هوایی گیاه 1 تا 5/1 درصد گزارش سده است. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس به بیش از 20 نوع می رسد که مهمترین آنها «منتول» (40 تا 60%)می باشد. بیشترین مقدار «منتول»، در اسانس استخراج شده از برگهای جوان وجود دارد.

اسانس گلها مقدار کمی «منتول» دارد و مهمترین ترکیب آن را «منتوفوران»(10تا12%) تشکیل می دهد. از مواد دیگر اسانس نعناع، می توان از «منتون»(به مقدار 15تا 25%)،« پیپریتون» (به مقدار1/0تا 5/1درصد) ، «پولگون»(بیشتر در برگهای جوان وجود دارد) ، «پنن»،«سابینن»،«سینئول»و «متیل استات» نام برد.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

خواص و نحوه کشت گیاه پروانش (پریوش)

 ​

نام علمی:

.Catharanthus roseus L

تیره:

Apocynaceae

استفاده از پروانش در اروپا، به 50 سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. در آن زمان، عوام از این گیاه برای جلوگیری از خونریزی ها، درمان زخم ها و دندان درد استفاده می کردند. مردم هند به عنوان ماده کاهش دهنده قند خون از آن بهره می بردند.

به علت وجود آلکالوییدهای ارزشمند در پیکر رویشی و ریشه پروانش در اکثر فارماکوپه ها به عنوان یک گیاه دارویی بسیار مهم معرفی و خواص آن نیز بیان شده است. این گیاه به علت دارا بودن آلکالوییدهای مهم نظیر وینبلاستین و وینکریستین که هر دو اثر آنتی نیوپلازی (ضد تومور) دارند در صنایع داروسازی اهمیت بسیاری دارد و حدود 30 سال است که مورد استفاده قرار می گیرد. این مواد در شیمی درمانی برخی سرطان ها نیز کاربرد دارند. ریشه این گیاه حاوی آلکالویید روباسین (آچمالایسین) است که اثر آنتی فیبریلیک داشته و سبب افزایش فشار خون نیز می گردد.

سولفات وینبلاستین که نام تجاری آن ولب است و در بیماری های سرطان خون (لکومیا) تولید بی حد سلول های گلبول سفید را در بیماران کندتر می کند.

مصرف سالانه برگ و ریشه این گیاه در امریکا هر یک حدود 100 تن (وزن خشک هر یک) و ارزش هر گرم آلکالویید وینکریسیتین در حدود 4000 دلار می باشد. نیاز جهانی به این آلکالویید در سال 4 کیلو گرم و به آچمالایسین 300 کیلو گرم گزارش شده است.

این گیاه در کشورهای امریکا، آلمان، مجارستان، ایتالیا، هند، روسیه و فلسطین اشغالی در سطوح وسیع کشت می شود.

گیاهشناسی

پروانش (با وینکاروزا و لوکنراروزا هم نام می باشد) گیاهی است درختچه ای، چندساله که البته در مناطق سرد به صورت یک ساله کشت می شود. منشا این گیاه مناطق حاره و گرمسیر مانند جنوب هند، اندونزی و ماداگاسکار گزارش شده است و در دشت ها و تپه هایی که 500 متر از سطح دریا ارتفاع دارند می روید. طول ریشه اصلی پروانش 20 تا 40 سانتی متر است. این ریشه انشعاب های کمی دارد. پروانش دارای ساقه ای استوانه ای و مستقیم است. ارتفاع این گیاه در شرایط اقلیمی متفاوت و بین 40 تا 90 سانتی متر می باشد. پای ساقه گیاهان چند ساله چوبی می شود.

رنگ ساقه سبز یا قرز کم رنگ می باشد. قسمت فوقانی ساقه انشعاب های بیشتری دارد. برگ ها ساده، براق، چرمی، تخم مرغی شکل و متقابل هستند و دمبرگ کوتاهی دارند. گل ها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند. رنگ گل ها سفید یا صورتی است. گل ها معمولا اواخر بهار (خرداد) تشکیل می شوند و تا قبل از فصل سرما روی گیاهان باقی می مانند. میوه استئانه ای شکل است و دانه های سیاه رنگ در داخل آن قرار گرفته اند. میوه پس از رسیدن با شکاف های طولی باز شده و بذرهای داخل آن بیرون می ریزند. طول بذر 3 میلی متر و پهنای آن 1 میلی متر است. وزن هزار دانه 2 تا 4/2 گرم است. این گیاه دوره رویشی نسبتا بلندی دارد. از بدو رویش بذر تا رسیدن و کامل شدن میوه 180 تا 200 روز به طول می انجامد. رشد اولیه گیاه بسیار کند می باشد.

پروانش دارای 3 واریته است که عبارتند از: الف) آلبا با گل های سفید، ب) رزیوس با گل های صورتی، ج) آسیلاتا با گل های سفید که وسط آن لکه های ارغوانی مشاهده می شود.

تا کنون 95 نوع آلکالویید از این گیاه استخراج شده است که مقدار آن در پیکره رویشی 2/0 تا 1 درصد گزارش کرده اند. آلکالوییدهای پروانش همگی از گروه تریپتوفان می باشند. مهم ترین این آلکالوییدها روباسین است که از ریشه استخراج می شود. آلکالوییدهای وینبلاستین و وینکریسیتین در برگ ها ساخته و ذخیره می شوند.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.