نقش گیاهان پوششی در کشاورزی ارگانیک

 ​

در این مقاله پیرامون اثرات کاشت های مختلف بر کشاورزی ارگانیک و با تمرکز بر نقش گیاهان پوششی صحبت خواهیم کرد.

خاک سالم، گیاه سالم، انسان سالم با کشاورزی ارگانیک

رشد سریع علم و فناوری های نوین همچون مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی، استفاده بی رویه از کودها و آفت کش های شیمیایی اگر چه باعث افزایش کمی تولیدات کشاورزی گردید و مشکل غذا را در بسیاری از کشورها بالاخص کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه حل نموده است.

اما به دلیل بر هم خوردن تعادل بیولوژیکی اکوسیستم ها و تاثیر نامطلوب باقی مانده سموم و هورمون های موجود در کودهای شیمیایی بالاخص نیترات و کادمیم به عنوان ۲ عامل بیماری زا و سرطان زا، بروز آفات و بیماری های عدیده در انسان، گیاه و حیوان و کاهش کیفیت مواد غذایی باعث مطرح شدن کشاورزی کاملا متفاوت و متضاد با کشاورزی صنعتی امروزی به نام کشاورزی ارگانیک در جهان شده است.

کشاورزی ارگانیک که از آن به عنوان کشاورزی پایدار نیز نام برده می شود تعریف آن از کشوری به کشور دیگر بر اساس اقلیم آن متفاوت است اما وجه مشترک آن عبارت است از:

شیوه ای کشاورزی که گیاهان و یا حیوانات تولید شده در این روش بدون دخالت و مصرف افراطی نهاده دام خارج از مزرعه و یا نهاده هایی که منشاء شیمیایی دارند مانند کود و آفت کش، حشره کی قار کش، علف کش، ترکیبات اصلاح شده ژنتیکی و نژادی، داروهای دامپزشکی، مواد افزودنی و تابش اشعه ها تولید شوند.

به دلیل مصرف به شدت محدود کودهای شیمیایی دفع آفات نباتی در تولید محصولات در این روش که این مهم در راستای تعامل سازگار فعالیت انسان با سیستم چرخه طبیعت و استفاده منطقی و متعارف از آن که خود عاملی در جهت ایجاد تعادل پایدار در منابع آب و خاک خواهد بود به آن کشاورزی پایدار نیز گفته می شود.

​

هدف کشاورزی ارگانیک افزایش راندمان تولید محصول با شرط حفاظت از حاصل خیزی خاک و با کمترین تکیه بر استفاده از مواد شیمیایی می باشد.

البته این سوال همواره به عنوان یک سوال مهم و حیاتی برای کارشناسان و متخصصین صنعت کشاورزی مطرح بوده است که چگونه می توان بدون بر هم زدن اکوسیستم و آلوده کردن آب، خاک و هوا بتوان عملکرد سیستم کشاورزی را افزایش داد؟

کشاورزی ارگانیک تا حد بسیار زیادی توانسته است به این سوال پاسخ دهد.

زیرا کشاورزی ارگانیک نوعی مدیریت تولید محصول می باشد که به دلیل استفاده از نهاده های داخل مزرعه و به صورت طبیعی باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستم های زیستی و خاک می شود.

این روش از کشاورزی را نمی توان بازگشت به کشاورزی سنتی که اجداد ما انجام می دادند قلمداد کرد و مجریان بخش کشاورزی نمی توانند خود را بی نیاز از دستاوردهای علمی احساس کنند زیرا مجهز شدن این نوع کشاورزی به علم و تکنولوژی روز دنیا باعث شده که مناسب ترین کیفیت تولید کشاورزی را به خود اختصاص دهد.

از عواملی که باعث گردیده است کشاورزی ارگانیک تبدیل به رویکردی جهانی شود و رشدی سریع در جوامع پیدا کند اقتصادی بودن و اهمیت دادن به اکولوژی و حفظ خاک و محیط زیست می باشد.

البته این نکته نیز حایز اهمیت می باشد که کشاورزی ارگانیک صرفا جایگزین نمودن نهاده های آلی با عوامل شیمیایی نمی باشد زیرا استفاده غیرصحیح و غیر متعارف مواد آلی نیز باعث اختلال در سیستم چرخه های زیستی می گردد.

اساس کشاورزی بیولوژیک یا ارگانیک بر زنده بودن سیستم خاک و در حالت کلی مزرعه استوار است که با تقویت خاک باعث قوت میکروارگانیسم های مفید نیز می شود.

برای خواندن ادامه مطلب نقش گیاهان پوششی در کشاورزی ارگانیک کلیک کنید.

علف چشمه گیاهی با خواص اعجاب انگیز

 ​

نام علمی:

.Nasturtium officinale R. Br

تیره:

Brassicaceae

گیاهشناسی

گیاه علف چشمه از تیره شب بو، گیاهی است علفی و پایا که اختصاصا در چشمه ها، مجاری باریک آب ها و نواحی مردابی می روید. از ساقه های خوابیده آن که عموما ضخیم و گوشت دار است، جا به جا ریشه های کوچک و سفید رنگ به صورت شبکه ای خارج می شود که ارتباط آن ها را در نقاط مختلف به زمین باعث می گردد.

برگ های آن متناوب، گوشت دار، مرکب از ۳ تا ۹ قطعه نامنظم، به رنگ سبز تیره و عاری از کرک است. در قسمت انتهایی ساقه آن، گل های سفید رنگی، مجتمع به شکل خوشه، ظاهر می شود که پس از آمیزش، هریک به میوه ای به صورت خورجین و به طول ۲ تا ۲.۵ سانتی متر تبدیل می گردد. دانه اش قهوه ای رنگ، مدور و واقع در دو ردیف در داخل میوه است.

علف چشمه، در جریان های ملایم آب زلال زندگی می کند و در تمام مدت تابستان نیز گل دارد. پراکندگی آن به صورتی است که در همه نواحی مشابه تا ارتفاعات ۲۰۰۰ متری یافت می شود. طول ساقه آن به تناسب شرایط محیط زندگی تفاوت می کند به طوری که در جریان های آب کم عمق، ساقه اش کوتاه ولی در جریان های آب نسبتا عمیق که زلال نیز باشد، از ۲ متر هم تجاوز می نماید.

نمونه هایی از این گیاه که در ارتفاعات زیاد به سر می برند معمولا طعمی تلخ دارند، برعکس نمونه هایی از آن ها که در اعماق زیاد آب می رویند، طعم تند خود را از دست می دهند.

پرورش علف چشمه از تیره شب بو در همه نواحی معمول است زیرا به حالت خام در سالاد و یا مانند سبزی خوردن با اغذیه مصرف می شود و چون طعم تند ملایم و مطبوع دارد و از سبزی های مفید نیز به شمار می آید، بیش از انواع دیگر مورد توجه است. برای پرورش آن باید دانه گیاه شب بو را در هنگام بهار، در حاشیه جریان های ملایم آب پاشید. به زودی گیاه سبزی با برگ های گوشت دار حاصل می شود که انشعابات ساقه اش، تمام کناره های جریان آب را به حالت پرپشت فرا می گیرد.

پرورش آن در تشتک های بزرگ چوبی که در ته آن مقداری خاک ریخته و روی آن را از یک قشر آب پوشانده باشند نیز معمول است. در طریقه اخیر باید آب ظرف را گه گاه عوض کرد. از پرورش آن، نژادهای مختلفی به دست آمده که بعضی از آن ها بسیار مورد توجه است. موقع برداشت محصول زمانی است که این گیاه شب بو داراری گل باشد زیرا فقط در این موقع است که گیاه دارای حداکثر اسانس می باشد. قسمت مورد استفاده گیاه، تمام اندام آن به حالت تازه است.

برای خواندن ادامه مطلب علف چشمه گیاهی با خواص اعجاب انگیز کلیک کنید.

خواص نیلوفر آبی زرد

 ​

نام علمی:

.Nuphar luteum (L.) Sibth

تیره:

Nymphaeaceae

گیاهشناسی

نیلوفر آبی زرد از تیره نیلوفر آبی، گیاهی پایا و دارای برگ های ضخیم، مواج، بیضوی – مدور با دمبرگ دراز است. گل های آن به رنگ زرد زیبا و به پهنای ۳ تا ۷ سانتی متر (کوچک تر از نیلوفر ‌آبی) است. در غالب نواحی نیمکره شمالی، در استخرها و آب های راکد می روید. عطر گل های آن قوی تر از نیلوفر آبی است.

​

ترکیبات شیمیایی

ریزوم گیاه نیلوفر آبی زرد دارای مواد قندی مختلف، آمیدون، مواد رزینی و الکالوئیدی به نام نوفارین همراه با تانن است. مقدار آمیدون در ریزوم جوان گیاه، معادل ۱۸ درصد است. وجود الکالوئیدی به نام نوفاریدین (nupharidine) نیز در ریزوم گیاه ذکر شده است. نوفاریدین، الکالوئیدی به فرمول C۱۵H۲۳NO۲ و به وزن ملکولی ۲۴۹.۳۴ است و از ریزوم گیاه مذکور استخراج شده است. در گونه های دیگر این گیاه مانند .N. japonicum DC نیز وجود دارد و به حالت متبلور به دست آمده است. نوفاریدین در گرمای ۲۲۱ درجه، ذوب می گردد. در الکل، کلروفرم، اتر، استن، الکل آمیلیک و اسیدهای رقیق حل می شود.

خواص درمانی

اختصاصات درمانی گیاه نیلوفر آبی زرد‌ مشابه نیلوفر آبی است. اثر قابض و نیرو دهنده دارد. قرار دادن ریشه آن بر روی پوست بدن، باعث التهاب و قرمزی آن می شود. گل های آن به طور ضعیف اثر مخدر، نرم کننده و رفع تحریکات جلدی دارد. از گذشته معتقد بودند نیلوفر آبی، اثر ضعیف کننده قوای جنسی را دارد و پزشکان قدیم ایرانی و عرب از این نظر آن را دارویی موثر می دانند.

برای خواندن ادامه مطلب خواص نیلوفر آبی زرد کلیک کنید.

همه ی آنچه که درباره کنجد و کشت آن بدانید!

 ​

نام علمی:

Sesamum indicum

تیره:

Pedaliaceae

کنجد به عنوان اصلی ترین روغن گیاهی شناخته شده است. این امر قطعا به بین النهرین حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی گردد و در زبان اکدی و سومری به نام ایلو (در تامیل واژه کنجد به نام ایلو هم شناخته شده است).

دانه کنجد یکی از اولین محصولات فرآوری شده برای روغن و هم چنین به عنوان یکی از اولین مواد در ادویه جات و فلفل استفاده می شود. ۶۰۰ سال قبل از میلاد، آشوریان از روغن کنجد به عنوان غذا، مرهم و دارو استفاده می کردند که باید آن را غنی می کردند که البته ساختن این مواد بسیار گران بود.

هندوها از آن به عنوان چراغ های نذری استفاده می کنند که به عنوان روغن مقدس در نظر گرفته می شود. کنجد در ایران از حدود ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح محصولی با اهمیت بوده و با کشت آن، این منطقه مرکز عمده‌ی انتشار آن، به عنوان یک گیاه اهلی بوده است.

گیاهشناسی

​

کنجد گیاهی از تیره‌ی کنجدیان، یک ساله گاه چند ساله و ارتفاعش حدود ۱ متر است. طول دوره ی رشد آن بسته به نوع و شرایط محیطی، حدودا بین ۴ تا ۶ ماه است. ساقه ی گیاه کنجد راست و مقطع آن معمولا مربع شکل و گاه مستطیلی، پهن و دارای شیارهای عمودی است و ممکن است صاف، کمی کرک دار یا زیاد کرک دار باشد که مقدار کرک روی ساقه با مقاومت در برابر خشکی مربوط است.

رنگ ساقه از سبز روشن تا ارغوانی متغیر و معمولا سبز تیره است. بر روی ساقه ی اصلی و شاخه های فرعی به وجود می آیند. گیاه کنجد با ساقه ی کوتاه از ارقام زودرس و با ساقه ی بلند از ارقام دیررس است. گیاه کنجد دارای ریشه ی مستقیم، قوی و بسیار توسعه یافته است که به طور متوسط حدود ۱ متر در خاک فرو می رود.

ریشه های فرعی بیشتر در سطح خاک گسترده اند و رشد آن ها معمولا تا هنگام گل کردن ادامه دارد و بعد از آن کم کم متوقف می شود. داشتن گیاه قوی و سالم به رشد خوب ریشه بستگی دارد. مقاومت گیاه کنجد در برابر خشکی ناشی از سیستم گسترده ی ریشه ی آن در خاک است. برگ کنجد در گونه های مختلف و حتی در یک بوته از نظر شکل و اندازه بسیار متنوع است. معمولا برگ های پایین بوته، پهن با حاشیه ی دندانه دار و برگ‌های میانی، نوک تیز و گاهی کمی دندانه دار و برگ‌های بالایی، باریک تر و نوک تیز هستند.

سطح برگ نیز گاهی صاف و گاهی چین خورده و چسبناک و تا حدی کرک دار است و با یک دمبرگ نسبتا بلند به ساقه متصل می شود. آرایش برگ نیز از یک بوته با بوته دیگر متفاوت است و در یکی ممکن است متناوب و در دیگری متقابل باشند و در برخی، برگ های پایین متقابل و برگ‌های بالایی متناوب هستند.

رنگ برگ‌ها سبز تیره و کدر و اغلب کرک دار هستند. طول برگ بین ۳ تا ۱۷ سانتی متر و عرض ۱ تا ۱.۵ و طول دمبرگ بین ۱ تا ۵ سانتی متر است. گل های آن به طور منفرد و گل آذین که از کنار برگ های پایین تر به صورت تکی و در قسمت بالای ساقه و شاخه ها به صورت مجتمع دیده می شوند.

رنگ گل معمولا سفید یا صورتی بسیار کم رنگ است و گاهی ممکن است تیره تر و یا ارغوانی نیز دیده شود و ممکن است سطح داخلی آن خال های قرمز، سیاه یا زرد داشته باشد. گل‌ها صبح زود باز می شوند که ۹۵ درصد بین ۵ تا ۷ صبح است، و بعداز ظهر پژمرده می شوند و اکثر آن ها بین ساعت ۴.۵ تا ۶ بعداز ظهر می ریزند.

برای خواندن ادامه مطلب همه ی آنچه که درباره کنجد و کشت آن بدانید! کلیک کنید.

بن سای چیست؟ روش ساخت بن سای

 ​

بن سای (Bonsai) کلمه ای ژاپنی است که معنای آن “کاشته شده در سینی یا گلدان” است. بن سای از دو واژه bon به معنی سینی، ظرف یا گلدان کوچک یا کوتاه و sai  به معنی درخت یا گیاه تشکیل شده است.

بن سای چیست؟

بن سای به گیاهانی اطلاق می شود که به صورت طبیعی دارای اندازه های بزرگی هستند ولی برای نگهداری در محیط هایی با فضای کم، کوچک سازی شده اند.

خاستگاه اصلی فرایند بن سای، چین، تایلند و به ‌طورکلی شرق و جنوب شرق آسیا است و عمری در حدود 2 قرن دارد.

واژه بن سای یا درختچه ‌های مینیاتوری ژاپنی، در ایران به صورت های بونسای، بنسای و بون سای نیز نوشته می شود.

اساس بن سای بر مبنای فرایند نگهداری و پرورش درختان یا گیاهان، درگلدان های نسبتا کوچک و تیمار آنها با روش های خاص، برای رساندن به سنی مشخص گفته می شود که این فرایند نیمی هنر و نیمی فن باغبانی است.

درختان بن ‌سای ابعادی از 10 تا 70 سانتی متر دارند.

بن سای کوچک ارتفاعی کمتر از 10 سانتی متر دارد و نمونه متوسط آن ها اندازه ‌های بین ۱۰ تا ۳۰ سانتی ‌متر دارند.

نمونه ای از بن ‌سای بزرگ هم ارتفاعی بین ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر دارد.

تفاوت بین گیاهان بن سای شده با گیاهان معمولی

یک درخت در محیط طبیعی، ریشه ی خود را برای جذب مواد غذایی، در خاک گسترش می‌دهد و با توجه به مقدار مواد غذایی و … که در محیط پیرامون آن وجود دارد، رشد کرده و گسترش پیدا می کند.

اما رشد انواع بن سای به یک محیط، محدود است. میزان جذب مواد غذایی، فعالیت ریشه و … در بن سای، به پرورش دهنده آن بستگی دارد.

هر چه قدر پرورش دهنده بتواند به جذب مواد غذایی بیشتر کمک کند، بن سای بلندتر می‌شود و البته عکس این عمل هم اتفاق می افتد.

ریشه و شاخه های بن سای دائما در حال هرس شدن هستند، به همین دلیل همواره اندام ‌های جوان تولید می‌کنند.

از طرفی دیگر به علت اینکه قد درختان بن سای به نسبت درختان معمولی کوتاه تر است، ریشه گیاه راحت تر می تواند مواد غذایی را به تمام نقاط گیاه برساند. به همین دلیل بن سای در مقابل با گیاه معمولی، عمر بیشتری دارد.

انواع گیاهان بن سای:

بن سای ها در دو دسته هستند:

دسته اول که به آنها همیشه سبز گفته می شود و شامل درختانی همچون کاج هستند.

دسته دوم به نام خزان دار که درختانی همچون نارون، بلوط، ابریشم، سیب و … در این دسته جای می گیرند.

برای خواندن ادامه مطلب بن سای چیست؟ روش ساخت بن سای کلیک کنید.