همه چیز درباره گیاه پیرتر (گل حشره کش)

 ​

نام علمی:

Tanacetum cinerariaefolium

تیره:

Asteraceae

کاشت و تولید پیرتر در جریان جنگ جهانی اول به منظور حفاظت سربازان علیه شپش ، ساس ، کنه و دیگر حشرات موذی و همین طور به عنوان ماده ای که باعث نابودی پشه مالاریا می شد مورد توجه قرار گرفت . ژاپن اوایل جنگ جهانی دوم (سال 1933) 12500 تن گل پیرتر تولید کرد .

اوایل سال 1940 با کشف و ساخت حشره کشهای شیمیایی (مانند د.د.ت و اچ . سی. اچ) کشت و تولید پیرتر به نحو چشمگیری کاهش یافت .

از اواخر سال 1960 کاربرد و استفاده از سمومی که ماده موثره آنها را ترکیبات هیدرو کربنی کلردار تشکیل می داد ممنوع اعلام شد . از این رو کاشت پیرتر مجددا” مورد توجه قرار گرفت و به دلیل اهمیت این گیاه توجه گیاه شناسان و بیولوژیستها بیش از پیش به آن جلب شد . گل پیرتر حاوی مواد موثره حشره کش است . این گلها آسیاب شده و به صورت پودر در می آیند و از آن برای نابود کردن حشرات استفاده می شود . در حال حاضر ماده موثره پیرترین به صورت پودر ، مایع و یا به شکل اسپری فرآوری به بازار عرضه می شود .

ماده موثره این گیاه تاثیر بسیار کمی بر پستانداران دارد (مقدار کشنده 1500 میلی گرم بر هر کیلوگرم وزن بدن) . در بدن انسان انباشته نمی شود ، از این رو برای انسان و حیوانات خونگرم سمی و مضر نیست به همین جهت از گیاه پیرتر برای مبارزه و کنترل حشراتی که باعث آلودگی مواد غذایی می شوند و سلامتی عمومی را به خطر می اندازند می توان استفاده کرد . اخیرا” برای مبارزه با آفات خانگی از ماده موثره این گیاه (پیرترین) استفاده می شود .

پیرترین در طیفی وسیع سبب مرگ گونه های مختلف حشرات می شود . ابتدا بر سیستم عصبی حشرات اثر گذاشته باعث تشنجهای عضلانی آنها می شود ، سپس در آنها رخوت و سستی و سرانجام مرگ را به همراه می آورد . به طوری که ، حشرات به هیچ وجه تاب مقاومت در مقابل پیرترین را ندارند . به منظور افزایش تاثیر ((پیرترین)) از بعضی مواد به عنوان مکمل استفاده می شود . ((سزامین)) یکی از مکملهاست . این ماده به تنهایی خاصیت حشره کشی ندارد ولی اگر با ((پیرترین)) ترکیب شود تاثیر آن را بیشتر و مدت زمان تاثیر را نیز طولانی تر می کند . به لحاظ تاثیر قوی ((پیرترین)) بر حشرات و نداشتن تاثیر سوء و مضر بر انسان ، مواد غذایی و محیط زیست ، همه ساله بر متقاضیان این گیاه اضافه می شود . تولید سالانه گل خشک پیرتر 22000 تن می باشد که از این مقدار 14000 تن (بیش از 60 درصد کل تولید) در کشور کنیا و بقیه در کشورهای تانزانیا ، مرکز و جنوب آمریکا ، ژاپن ، یوگوسلاوی و هندوستان تولید می شود .

گیاهشناسی

پیرتر گیاهی علفی و چندساله است . این گیاه 10 تا 15 سال عمر می کند و منشا آن سواحل دریای دالمات یوگسلاوی و شبه جزیره بالکان گزارش شده است . این گیاه در ارتفاع 500 تا 2000 متری از سطح دریا در نواحی کوهستانی و صخره ای (در نواحی شیب دار کوهها) و همچنین مناطق بیابانی (با ضخامت کم خاک) دارای آب و هوای گرم می روید .

تا کنون 300 گونه متعلق به جنس کریزانتوم شناخته شده است که تعداد کمی از آنها ارزش اقتصادی دارند . مهمترین گونه های متعلق به این جنس عبارتند از : سینه راریافولیوم ، کوکسی نیوم (با روزیوم هم نام است) و مارشالکی که واژه پیرتر به آنها اطلاق می شود .

ریشه پیرتر دارای ریزومی کوتاه است و ضخامت آن بین 5/0 تا 2 سانتی متر می باشد . از این رو ریزوم ریشه های متعددی به طول 15 تا 20 سانتی متر ، استوانه ای شکل و به رنگ قهوه ای تیره منشعب می شوند . ریشه پیرتر سطحی و افشان است . از قسمت فوقانی ریزوم ، ساقه های متعددی به ارتفاع 30 تا 50 سانتی متر ، خارج می شود . ساقه شیاردار ، پنج تا شش ضلعی و پوشیده از کرکهای ظریف و خاکستری رنگ است . برگها بریدگی دار (هر برگ دو تا سه بریدگی دارد) و به صورت متناوب نسبت به یکدیگر روی ساقه قرار می گیرند . گلها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند . هر بوته معمولا” 100 تا 200 گل تولید می کند که در شرایط اقلیمی مناسب از نظر خاک ، آبیاری ، درجه حرارت و نور تعداد آنها به بیش از 400 گل نیز می رسد . قطر گلهای کاملا” باز شده بین 5/2 تا 5 سانتی متر است . گلچه های زبانه ای سفید و گلچه های لوله ای زرد رنگ می باشند . گیاه یک پایه است . بذر پنج وجهی ، به طول 3 تا 5 میلی متر و به ضخامت 1 تا 5/1 میلی متر و در ناحیه طولی آن شیارهایی وجود دارد . در سطح بذر همچنین کرکهای بسیار ظریفی مشاهده می شود . وزن هزار دانه 1 تا ½ گرم است .

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

همه چیز درباره گیاه توتون

 ​

نام علمی:

.Nicotiana tabacum L

تیره:

Solanaceae

سرخپوستان آمریکا برای سمی کردن نیزه های خود علیه دشمن از عصاره توتون استفاده می کردند. برای اولین بار بومیان کشور کوبا برگهای این گیاه را به اشکال مختلف در می آورده و آتش می زدند و دود حاصل از آن را وارد دهان و ریه خود می کردند.

در قرن پانزدهم میلادی شخصی به نام ((نیکوت)) مقداری توتون و بذر این گیاه را از پایتخت پرتغال به فرانسه آورده و به ملکه فرانسه هدیه نمود. چون این گیاه مورد علاقه ملکه قرار گرفت نام این گیاه به پاس خدمات نیکوت ، نیکوتیانا و آلکالوئید آن ((نیکوتین)) نامگذاری شد.

از توتون در تهیه سیگار و سیگار برگ استفاده می شود. این گیاه همچنین برای استفاده در چپق ، پیپ و غلیان کاربرد دارد. اگرچه مصرف این گیاه به هر شکل برای جسم و روح انسان زیان آور است، ولی در اکثر نقاط جهان برای تولید دخانیات کشت می شود.

نیکوتین و سایر آلکالوئیدهای توتون در تهیه آفت کش ها ، قارچ کش های طبیعی ، اسید سیتریک ، ویتامین ب6 و نیاسین کاربرد دارند. در صنایع داروسازی از مواد موثره این گیاه داروهای مسکن و ارام بخش و همچنین داروهایی برای ترک سیگار تهیه می شود.

از توتون به عنوان یک منبع غذایی بالقوه می توان نام برد. تقریبا تمام اسیدهای آمینه شناخته شده ، در توتون وجود دارند و پروتوئین آن ارزش غذایی ویژه ای دارد.

توتون همه ساله در سطوح وسیعی در کشورهای آمریکا ، چین ، هند ، برزیل و ژاپن کشت می شود.

گیاهشناسی

توتون بوته ای استوار ، علفی و یک ساله است . منشا توتون آمریکای مرکزی گزارش شده است . تعدادی از محققان معتقدند نیکوتینا تاباکوم دورگی است که از آمیزش گونه سیلوستریس وتومنتوزا و یا از آمیزش گونه سیلوستریس باتومنتوزیفورمیس به وجود آمده است.

ریشه اصلی توتون مستقیم است و انشعابهای کم و بیش فراوانی دارد. طول ریشه متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی داشته و بین 50 تا 60 سانتی متر می باشد. طول ریشه در مناطق خشک به 200 سانتی متر هم می رسد . ساقه توتون مستقیم و در اوایل رویش سبز رنگ و کم و بیش نرم و پوشیده از کرک است . با گذشت سن گیاه (اواخر دوره رویشی) ساقه چوبی و محکم می شود . ارتفاع ساقه نیز متفاوت و بین 70 تا 250 متر است . قطر ساقه از قسمت پایین به طرف بالا به تدریج کاهش می یابد.

برگهای توتون نسبتاٌ بزرگ و دارای کناره های صاف است . شکل برگها نیز متفاوت است و از خصوصیات گونه ای محسوب می شود . برگها فاقد دمبرگند و به اشکال مختلف قلبی شکل ، تخم مرغی شکل ، نیزه ای شکل ، خمیده (وسط برگ انحنا دارد) و یا صاف دیده می شوند . برگها به صورت متناوب نسبت به یکدیگر روی ساقه قرار می گیرند . اندازه برگها نیز در گونه ها و ارقام مختلف متفاوت است . طول برگ 50 تا 60 سانتی متر و عرض آن به 20 تا 30 سانتی متر می رسد . تعداد برگهای هر بوته در گونه ها و ارقام مختلف نیز متفاوت و بین 20 تا 50 عدد است . وسعت برگ توتون نیز متغیر و بین 800 تا 1200 سانتی متر مربع است و سطح آن پوشیده از کرکها و سلولهای حاوی اسانس و یا بعضاٌ حاوی شیره خاصی است که ماده چسبناکی از خود ترشح می کنند . برگهایی که روی ساقه اصلی (برگهای اصلی) قرار دارند در مقایسه با برگهای تعبیه شده بر روی ساقه های فرعی (برگهای فرعی) از کیفیت مناسب تری برخوردارند.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

همه چیز درباره گیاه پنیرک

 ​

نام علمی:

. Malva sylvestris L

تیره:

Malvaceae

پنیرک از گیاهان دارویی ارزشمندی است که از گل ها و برگ های آن در بسیاری از فارماکوپه های معتبر به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد بررسی قرار گرفته است. از مواد موثره این گیاه برای معالجه سرفه و همچنین به عنوان خلط آور استفاده می شود. از این مواد همچنین برای درمان زخمهای معده و ناراحتیهای گوارشی استفاده می شود.

این گیاه در سطوح مختلفی در بعضی از کشورها کشت می شود.

گیاهشناسی

پنیرک گیاهی یک ساله، دو ساله و یا به ندرت چند ساله است. منشاء این گیاه آسیای میانه گزارش شده و تقریباٌ در تمام نقاط جهان می روید.

ریشه پنیرک کم و بیش منشعب ، مخروطی شکل ، مستقیم و ضخامت آن 5/1 تا 5/2 سانتی متر است. ارتفاع این گیاه متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین 50 تا 100 سانتی متر می باشد. قسمت پایین ساقه (پای ساقه) کم و بیش چوبی است. برگها بر روی ساقه به طور متناوب قرار دارند. دمبرگ و پهنک این گیاه کرکدار است. گلها صورتی رنگ است که از زاویه بین برگها و ساقه ظاهر می شوند. کاسبرگها رگه دار و بنفش رنگ هستند. میوه پنیرک مسطح و ده قسمتی است. بذر پنیرک لوبیایی شکل و قهوه ای رنگ است.

در اواخر بهار (خرداد) اولین گلها پدیدار می شوند و گلدهی تا اواخر تابستان (شهریور) ادامه می یابد.

گلها و برگهای این گیاه حاوی ((مواد موسیلاژی)) ، ((مواد تلخ)) و ((گلیکوزیدمالوین)) و مواد رنگی ((آنتوسیانین)) است.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.

همه چیز درباره گیاه گل ختمی (ختمی بری)

نام علمی:

Althaea rosea L. var.nigra Hort

تیره:

Malvaceae

گل ختمی از قرن شانزدهم در اروپا به عنوان گیاهی زینتی و دارویی کشت می شده است. از آن جا که گلهای این گیاه رنگهای متفاوتی دارد، در حال حاضر در باغها و پارکهای بعضی کشورها به عنوان گیاهی زینتی کشت می شود.

در تعدادی از فارماکوپه ها از گلهای همراه با کاسبرگ یا بدون کاسبرگ ختمی به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد تاکید قرار گرفته است. از گلهای این گیاه در صنایع داروسازی برخی کشورها داروهایی برای درمان بیماریهای ریوی و تنفسی و همچنین برای معالجه گلو درد تهیه می شود. در استعمال خارجی از آن به صورت ضماد استفاده می شود.

برای رنگ کردن مواد غذایی ، نوشیدنیها ، شیرینی جات از مواد رنگی گل ختمی استفاده می شود.

گل ختمی در سطوح وسیعی در کشورهای بلژیک ، فرانسه ، شبه جزیره بالکان ، روسیه و مجارستان کشت می شود.

گیاهشناسی

گل ختمی بوته ای استوار ، یک ساله ، دو ساله است. تاکنون بوته ها و واریته های متعددی از این گیاه شناسایی شده اند. عده ای از محققان منشا این گیاه را نواحی مدیترانه می دانند در حالی که عده ای دیگر آسیا را موطن اصلی گل ختمی گزارش کرده اند.

خصوصیات مرفولوژیکی این گیاه در شرایط مختلف اقلیمی متفاوت است.

گیاهان یک ساله گل ختمی از دوره رویشی نسبتا طولانی برخوردارند. چنانچه این گیاهان با تاخیر کشت شوند ، معمولا به ساقه نمی روند ولی برگهای طوقه ای فراوانی تولید می کنند. اگر گل ختمی در اوایل بهار کشت شود، اواخر بهار (خرداد) گیاه به ساقه می رود.

گل ختمی دارای ریشه ای راست، طویل و مخروطی شکل است. این ریشه انشعابهای فراوانی دارد. در گیاهان چند ساله در سال اول رویش برگهای طوقه ای تشکیل می شود و گیاهان از سال دوم به ساقه می روند. ارتفاع این گیاه با توجه به شرایط اقلیمی مختلف مانند زمان کاشت، نوع خاک و وضعیت آب و هوای محل کاشت متفاوت و بین 100 تا 300 سانتی متر است. برگها سبز رنگ و دارای سه تا هفت لوب دندانه دار است. برگهای پایینی با برگهای قسمت بالای ساقه تفاوت دارند. به طوری که برگهای پایینی ساقه درشت تر و بریدگیهای کم و بیش عمیق دارند (تقریبا پنجه ای شکل هستند) ولی برگهای قسمت فوقانی کوچکتر و قلبی شکلند. سطح فوقانی و تحتانی برگها از کرکهای فراوانی پوشیده شده است.

گلها بزرگ و حاوی تعداد زیادی گلبرگ سیاهرنگ به قطر هفت تا هشت سانتی متر است. اولین گلها در اواخر بهار و اوایل تابستان (خرداد-تیر) ظاهر می شود و گلدهی تا اواخر شهریور ادامه می یابد. میوه مسطح و چند لایه ای است که در اطراف آن بریدگی و شیارهای خاصی وجود دارد. داخل میوه چند دانه لوبیایی شکل به رنگ قهوه ای وجود دارد. وزن هزاردانه 8 تا 12 گرم است.

گلها حاوی مواد رنگی متعلق به گروه آنتوسیانین هاست و شامل ((آلته این)) ، ((دلفینین)) و ((مالویدین)) است. مواد موسیلاژی ، کربوهیدراتها و رزینهای مختلف از مواد دیگر تشکیل دهنده گل هستند. مواد رنگی این گیاه در محیط اسیدی به رنگ قرمز و در محیط بازی سبز رنگ هستند.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید

همه چیز درباره گیاه ختمی دارویی

 ​

نام علمی:

Althaea officinalis L

تیره:

Malvaceae

مردم برخی کشورها از مدتها پیش خواص درمانی ختمی دارویی را می شناختند و از آن برای درمان بعضی بیماریها استفاده می کردند. ختمی دارویی در تعدادی از فارماکوپه های معتبر به عنوان گیاه دارویی معرفی شده و خواص درمانی آن مورد تاکید قرار گرفته است. برگها و ریشه ختمی دارویی خاصیت دارویی دارند و از دم کرده آنها به عنوان ضد سرفه ، خلط آور و نرم کننده مجاری تنفسی استفاده می شود. موسیلاژ موجود در برگها و ریشه این گیاه سوزش غشاء مخاطی را تسکین و التهاب را کاهش می دهد. از گلها و پیکر رویشی ختمی دارویی به ندرت استفاده می شود.

مردم بعضی سرزمینها از دم کرده گلهای این گیاه برای رفع ورم ملتحمه چشم استفاده می کنند.

از مواد موثره این گیاه در صنایع دارویی، داروهای مختلفی به اشکال شربت، قطره و قرص برای مداوای بیماریهای مربوط به نای و نایژه و همچنین تسکین سرفه های ناشی از ناهنجاریهای ریه تهیه می شود.

ختمی دارویی در سطوح مختلفی در بعضی از کشورها کشت می شود.

گیاهشناسی

ختمی دارویی گیاهی علفی و چند ساله است. منشا اصلی این گیاه منطقه مدیترانه گزارش شده است و در مناطقی که خاک از رطوبت کافی برخوردار باشد می روید. این گیاه در اروپا، آسیا و شمال آفریقا گسترش دارد.

از ریزوم، ریشه ای ساده و یا کم و بیش منشعب به طول 10 تا 30 سانتی متر و به ضخامت دو تا سه سانتی متر خارج می شود. رنگ قسمت خارجی ریشه قهوه ای تیره و لایه داخلی آن سفید رنگ است. ساقه استوانه ای شکل و ارتفاع آن 80 تا 120 سانتی متر است. پای ساقه معمولا چوبی است. برگها سه تا پنج لبی به قطر 5 تا 10 سانتی متر و رنگ آن سبز تیره است. برگها به طور متناوب روی ساقه قرار می گیرند. برگهای قسمت فوقانی ساقه کم و بیش تخم مرغی شکل است، ولی برگهای پایینی ساقه قلبی شکل هستند. حاشیه برگها دندانه دارند. سطح برگها از کرکهای انبوه و فراوانی پوشیده شده است. گلها کوچک و به رنگ سفید یا صورتی کم رنگ و گاهی در سطح گلبرگها لکه های زرشکی یا ارغوانی مشاهده می شود. گلها از زاویه برگها و به صورت مجتمع و از اوایل تابستان (تیر) ظاهر می شوند و گلدهی تا اواخر تابستان (شهریور) ادامه می یابد. گلها برای مدت نسبتا طولانی روی گیاه مشاهده می شوند.

میوه این گیاه قهوه ای رنگ ، مدور، مسطح و چند لایه ای است و چینهایی در اطراف آن وجود دارد. وزن هزاردانه 2/2 تا 2/3 گرم است.

ریشه ختمی دارویی حاوی مواد موسیلاژی (پلی ساکارید) به مقدار 33 درصد، نشاسته(33 درصد) ، ترکیبات قندی (10 درصد) ، پکتین (10 درصد) ، آسپاراژین (دو درصد) و مقدار کمی روغن است.

مواد موثره عمده برگها و گلهای این گیاه را ترکیبات موسیلاژی (5 تا 10 درصد) و مقادیر کمی اسانس (20/0 درصد) تشکیل می دهد.

برای خواندن ادامه مطلب اینجا کلیک کنید.