سالانه به طور متوسط 25 تا 30 درصد محصولات کشاورزی کشور ضایع می شود؛ میزانی که می توانست غذای 10 میلیون نفر را تامین کرده و ارز قابل توجهی را در کشور حفظ نماید. در این میان با توجه به منابع تولید محدود در بخش کشاورزی، تقویت صنایع تبدیلی و تکمیلی، توسعه انبارها و سردخانه ها و استفاده از تکنولوژی های نوین فرآوری، حمل و نقل و بسته بندی می تواند بدون فشار بیش از حد به منابع تولید، توسعه ی همه جانبه ی بخش کشاورزی را موجب شود.
براساس آخرین آمار، میزان ضایعات گندم 10 تا 15 درصد، برنج 5/5 درصد، میوه و تره بار 30 درصد، مرکبات 25 درصد، سیب زمینی 48 درصد و گل و گیاه 30 تا 35 درصد گزارش شده است.
تحقیقات نشان می دهد که بیشترین میزان درصد ضایعات محصولات کشاورزی مربوط به بخش باغبانی است. بیش از یک سوم مرکبات تولید شده در استان های شمالی کشور بر روی درختان خشکیده و از بین می رود و دولت در مواردی محدود ناچار است برای آن که کشاورز بیش از این متضرر نشود، بخشی از محصول را خریداری نموده و معدوم کند. میوه ها و سبزی ها به علت دارا بودن مقادیر زیاد آب، فاسدشدنی هستند، که این امر لزوم مصرف به موقع پس از برداشت و یا روش های نگهداری را یادآوری می نماید.
اگر در برداشت و یا آماده سازی و جابه جایی آنها دقت کافی به عمل نیاید، فاسد شده و غیرقابل مصرف خواهند بود. در تمام میوه ها و سبزی ها و محصولات ریشه ای 65 تا 95 درصد آب وجود دارد و پس از برداشت می توانند به اعمال حیاتی قبل از برداشت نیز ادامه دهند. زمانی که اندوخته های غذایی و آبی به پایان برسد، محصولات مرده و فاسد می شوند. شرایطی از قبیل درجه حرارت بالا، رطوبت اتمسفری پایین و آسیب فیزیکی موجب سرعت فساد طبیعی می شوند. بی دقتی در جابه جایی محصول باعث ضربه درونی به آن و همچنین شکاف خوردن محصول می شود. در جمع آوری محصولات به استثنای آن دسته از محصولاتی که به صورت مکانیزه برداشت می شوند، در بسیاری موارد دیگر شاهد ضایعات بسیار هستیم. در شرایطی که کشورهای پیشرفته با شکل دادن به درختان و کنترل مواد بهداشتی، جلوی کمترین ضایعات را می گیرند و حتی کار را به جایی می رسانند که ناخن کارگران جمع آوری محصول را چک می کنند تا مبادا آسیبی به محصولات برسد.
عدم وجود مراقبت های زراعی یا ناقص بودن آنها، عدم وجود مهارت های شغلی در کارگران، رعایت نکردن فاصله های کاشت و نامناسب بودن ماشین های برداشت و فرسودگی آنها، نامناسب بودن شکل و اندازه ی جنس مواد بسته بندی، نبود رعایت نکات فنی در نگهداری، طولانی بودن فاصله مراکز تولید تا مراکز مصرف و نگهداری، کندی در حمل و نقل، عدم وجود تسهیلات مناسب در امر تخلیه و بارگیری، نگهداری بیش از حد مجاز محصول در انبارها و مصرف نامناسب محصولات از جمله علل عمده در ایجاد ضایعات در میوه جات می باشد. ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی می تواند قسمت قابل توجهی از ضایعات میوه و تره بار را بازیابی کند. با ایجاد صنایع تبدیلی از قبیل کنسانتره میوه جات، کمپوت و همچنین نگهداری مناسب در سردخانه ها با استفاده از عملیات صحیح و فنی، می توان این مقدار ضایعات را کاهش داد و علاوه بر آن قسمتی از محصولات تبدیل شده را نیز به خارج صادر کرد و وارد بازارهای جهانی نمود. در ارتباط با مرکبات در کانون های تولید، اقداماتی نظیر چیدن، شستن، سورتینگ، واکس خوردن، بسته بندی، تعبیه سردخانه ها و انبارهای فنی مناسب انجام شده که براساس زمان برداشت با همین الگو نگهداری شود و به عنوان یک محصول زنده با بافت سالم تحویل مصرف کنندگان داده شود.
ایران از لحاظ مرکبات مقام ششم را در جهان دارد و با افزایش صنایع تبدیلی و بسته بندی صحیح، ارزش افزوده مرکبات 10 برابر افزایش خواهد یافت. در مورد میوه ی سیب، با سطح فعلی بهره برداری صنعتی از سیب تولیدی کشور و تولید کنسانتره سیب در سال، ایران توانسته است بعد از آمریکا، آلمان و لهستان، از این نظر در مقام چهارم قرار گیرد و معادل 6 درصد تولید جهانی کنسانتره را به خود اختصاص دهد.
برای خواندن ادامه مطلب کاهش ضایعات یا افزایش تولید؟ کدام مهمتر است؟ کلیک کنید.
یکی از سیاستهای جدی دولتها در امر امنیت غذایی، کاهش ضایعات غذایی است و از طرف دیگر سازمان FAO راههایی را برای جلوگیری از ضایعات مواد غذایی به مسئولان کشاورزی و تأمین کنندگان موادغذایی دولتهای عضو، ارائه داده است.
موضوع با اهمیتی که دولتمردان هر کشوری باید درنظر بگیرند تعیین خط مشی کلان در رابطه با کاهش ضایعات می باشد و بعد از تعیین خط مشی و سیاست کلان بایستی مسئولیتها و وظایف، سازمانهای خصوصی و دولتی مشخص و تعیین شود. در این راستا باید دو راه حل در نظر گرفته شود. راه حل اول مربوط به بالا بردن سطح آگاهی عمومی در کاهش ضایعات از طریق روشهای جلوگیری از ضایعات می باشد. البته این راه حل در روند درازمدت ثمردهی خواهد داشت. راه حل دوم مربوط به تدوین سیاستها از طرف دولتها می باشد. اجرای این سیاستهای بعد از تدوین اثرگذاری سریعتری در کاهش ضایعات خواهد داشت. بطور مثال کاهش سوبسید نان از طرف دولت می تواند سریعاً بر مصرف نان تأثیر گذارد.
تأکید بر دو راه حل فوق به علت افزایش جمعیت و کاهش منابع طبیعی، امکانات و منابع محدود می باشد و پاسخگویی به نیاز غذایی افراد بتدریج از جانب مسئولان دولتی مشکل می شود، غذا و امنیت غذایی نه تنها وجه اقتصادی – اجتماعی دارد، بلکه به تازگی چهره سیاسی گرفته و به عنوان ابزار سیاسی مورد استفاده کشورهای صنعتی قرار می گیرد.
با توجه به شرایط فعلی اقتصاد و کاهش درآمد ارزی در کشور باید، از امکانات استفاده بیشتری کرد، تا تولیدات را افزایش داد و از بند واردات رها شد و نهایتاً از هدر رفتن ارز جلوگیری کرد.
در این مقاله هدف بر این است، اهمیت جلوگیری از ضایعات بیشتر شکافته شود و نیز روشهای اقتصادی جلوگیری از ضایعات مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرارگیرد و در پایان پیشنهادات و نتایج ارائه خواهد گشت.
برای خواندن ادامه مطلب چگونه ضایعات کشاورزی را مدیریت کنیم؟ کلیک کنید.
هنگامی که دانه های گندم سخت شدند و دیگر با ناخن تقسیم نمی شدند و رطوبت دانه ۱۴٪ شد، هنگام درو می باشد . برای برداشت باید از کمباین های که معاینه فنی شده اند استفاده شود که بهتر است نو باشند و ریزش بیشتر از ۵٪ نداشته باشند .
تنظیمات کمباین برای گندم در زیر آمده است:
دور خرمن کوب 1000- 700 دور در دقیقه
فاصله خرمن کوب 14-10 میلیمتر
اندازه غربال کاه 19-16 میلیمتر
اندازه الک دانه 7-4 میلیمتر
شدت باد پنکه 800- 600 دور در دقیقه
فاصله هلیس 14- 12 میلیمتر
سرعت فلکه 20 -10 درصد بیشتر از سرعت خطی کمباین
افت دانه در اثر ضربه وارده به خوشه قبل از عمل برش
1- سرعت چرخ و فلک جلو را تقلیل دهید تا با سرعت حرکت کمباین تطبیق نماید
گندم در جلو تیغه برش جمع شده و در نتیجه منجر به ریزش خوشه در دستگاه برش می گردد
1- چرخ و فلک را ضمن اینکه کاملاً به پایین می آورید به طرف جلو ببرید به طوری که محصول بریده شده بیرون نریخته و به طرف حلزون بالابر هدایت شود
2- ارتفاع دستگاه درو را تقلیل دهید به طوری که طول محصول بریده شده برای هدایت به هلیس مناسب باشد
طول محصول بریده شده یکنواخت نبوده و ساقه ها پاره شده اند
1- تمام قسمتای آسیب دیده انگشتی و تیغه ها را تعویض نمایید تا محصول یکنواخت بریده شود تیغه های خم شده را صاف کرده ، انگشتی و تیغه را دوباره آزمایش و در صورت لزوم تنظیم نمایید
2- گره ها را طوری تنظیم کنید که ضمن این که تیغه به آسانی حرکت می کند جای بازی زیادی نداشته باشد
۳-پلیت های مربوطه را طوری قرار دهید که بین انگشتی و تیغه فاصله نباشد
علوفه هرز و سنبل ها دور چرخ و فلک می پیچند
1- چرخ و فلک را کاملاً به طرف جلو برده به پایین بیاورید سرعت چرخ و فلک جلو را تقلیل دهید تا محصولی که دارای علوفه هرز است به سفره پلانفرم بریزد
حمل ساقه توسط چرخ و فلک
1- ضمن تقلیل سرعت چرخ فلک تطبیق سرعت آن سرعت حرکت کمباین را بررسی کنید ، چنگک ها را در انواع انگشتی دار به طور عمودی تنظیم کنید .
محصول غیرمنظم وارد سیلندر کوبنده می شود
1- ارتفاع چرخ و فلک جلو و کشیدگی زنجیر دستگاه هدایت کلش را تصحیح نمایید
سیلندر کوبنده غیرمنظم کار کرده و بار زیاد وارد می شود
1- تسمه انتقال دهنده نیرو را تنظیم کرده تا از یکسوات آن جلوگیری شود ، سرعت حرکت را تقلیل دهید .
2- فاصله را طوری تنظیم کنید که دانه ها به طور کامل از خوشه جدا شوند .
3- دور موتور کمباین توسط متخصص مربوطه تنظیم گردد . به کمک واحد مربوطه دور سیلندر کوبنده را اصلاح کنید .
کزل دانه های جدا نشده در خوشه
1- مقدار رطوبت محصول را آزمایش کنید . محصول باید کاملاً رسیده باشد .
2- دور سیلندر کوبنده را افزایش دهید البته افزایش دور طوری باشد که ضمن این که دانه کاملاً جدا می شود موجب خرد شدن آن نشود
3- سرعت حرکت کمباین را افزایش دهید
4- فاصله را کاهش دهید تا قدرت کوبیدن افزایش پیدا کند
5- دستگاه درو را آزمایش کنید که عیب و نقص فنی نداشته باشد
برای خواندن ادامه مطلب راهنمای تنظیم کمباین برای برداشت گندم کلیک کنید.
قلمه قسمتی از شاخه،برگ یا ریشه است که از گیاه مادری جدا میشود ودر شرایط مساعد جهت ریشه زایی قرارمیگیرد.
قلمه انواع مختلفی دارد که که به به سه گروه قلمه ریشه،قلمه شاخه و قلمه برگ تقسیم میشود.در زیر چند روش مهم آن را توضیح میدهیم:
گیاهانی مانند گل ابریشم و بگونیا تکمه را میتوان به این روش تکثیر نمود.قلمه ریشه به صورت افقی یا عمودی در محل کشت میشود.در صورت کشت عمودی
باید دقت نمود که طرفی از ریشه که به طوقه نزدیکتر است،بالاترقرارگیرد.
این روش نسبت به انواع دیگر،متداول تر است.در این روش قسمتی از شاخه که جوانه جانبی یا انتهایی دارد،از گیاه مادری جدا و برای ریشه زایی در محیط مناسب قرار
میدهند.
برای خواندن ادامه مطلب آموزش قلمه زدن کلیک کنید.
گلخانه ها شرایط بهینه افلیمی، برای رشد گیاهان را تامین میکند. در ساخت گلخانه ها کمتر باید به عادات و رسوم محلی و منطقه ای توجه کرد و باید گلخانه را بر اساس نیاز عمومی محصول و شرایط اقلیمی نواحی مختلف ساخت. گلخانه ها باید در مقابل نیرو های باد، باران، برف، و بار محصول مقاومت کرده و حداقل تغییرات را داشته باشند همچنین باید حداقل استانداردها و خصوصیات فنی در ساخت گلخانه در نظر گرفته شود.بیشتر گلخانه های موجود در جهان با فیلم پلاستیکی پوشیده شده اند. گلخانه های شیشه ای بخصوص در اقلیم های معتدل شمال اروپا و تا حدودی در سایر کشورها از جمله ترکیه یافت می شوند. بنابراین، در این سایت گلخانه های پلاستیکی مورد بحث قرار می گیرند.
1-پروفیل های بکار رفته در خرپاهای خمیده در گلخانه های پلاستیکی بسیار سبک بوده، و این طاق ها در اثر باد تغییر شکل دادند.
2-به نظر می رسد که فیلم های پلاستیکی در بعضی مواقع قوی تری از چهار چوب ها بودند.
3-پارگی فیلم های پلاستیکی از لبه های تیز اجزای سازه که در تماس با این فیلم بودند، آغاز شده بود.
برای خواندن ادامه مطلب اصول اولیه طراحی گلخانه کلیک کنید.